Odpady jako element architektury miejskiej
01 lipca 2022
Świadomość środowiskowa społeczeństwa z roku na rok wzrasta. Zdajemy sobie sprawę z konieczności segregacji odpadów, oszczędności energii i paliw. Wystarczy jednak spojrzeć na dane Głównego Urzędu Statystycznego i okazuje się, że od wielu lat ilość odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe wzrasta.
W ciągu ostatniej dekady zwiększyła się ilość wytwarzanych odpadów komunalnych o ponad 30%. W 2020 r. na jednego mieszkańca Polski przypadało średnio 342 kg zebranych odpadów komunalnych, co oznacza wzrost o 10 kg w porównaniu z rokiem poprzednim. Statystyczny Europejczyk wytwarza natomiast około 500 kg odpadów komunalnych, przy czym – jak wynika z danych Eurostat – wielkość ta w zależności od państwa waha się od około 280 kg w Rumunii do nawet 844 kg odpadów wytwarzanych przez statystycznego mieszkańca Dani. W Polsce, dzięki rozwojowi sektora odpadowego, z roku na rok coraz większe ilości odpadów poddawane są recyklingowi i termicznemu przekształcaniu z odzyskiem energii, niemniej jednak średnio aż 40% odpadów jest składowana. W 2020 roku w Polsce poziom recyklingu wyniósł zaledwie 26%. Sankcjonowane przepisami EU wymagania, już w 2035 roku zwiększają poziom recyklingu aż do 65%.
Nowe technologie w gospodarce odpadami to jedno, ale niezmiernie istotna a może najważniejsza jest zmiana naszych zachowań i nawyków. Nadmierny konsumpcjonizm skutkuje wzrostem ilości wytwarzanych odpadów zarówno tych pochodzących z gospodarstw domowych, jak i przemysłu. Chęć posiadania dóbr materialnych jest silniejsza niż nasza „moralność ekologiczna”. Musimy pamiętać, że to tylko od nas zależy jaka czeka nas przyszłość. Ostatnio modne pojęcie śladu węglowego a więc ilości gazów cieplarnianych emitowanych przez osobę, miasto czy organizację w przeliczeniu na ekwiwalent dwutlenku węgla ma ścisłe powiązanie z odpadami. Każdy z nas jest odpowiedzialny za to aby przełamać złą passę i zacząć wytwarzać mniejsze ilości odpadów. Sytuacji idealnej, tj. życia bez odpadów nigdy nie osiągniemy. Priorytetem jest zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, segregacja u źródła a następnie odzysk czyli wykorzystanie odpadów w całości lub w części, bądź odzyskanie z nich substancji, materiałów czy energii. W 2020 roku w Polsce odzyskowi poddano około 60% odpadów, z czego blisko 27% recyklingowi, 12% kompostowaniu lub fermentacji oraz 20% przekształceniu termicznemu z odzyskiem energii.
Recykling obejmuje odzyskiwanie surowców z odpadów i wykorzystywanie ich do produkcji nowych towarów lub półproduktów. W ten sposób uzyskujemy tworzywa sztuczne, substrat do produkcji papieru, stłuczkę szklaną czy różne metale.
Nie wszystkie odpady które nie nadają się do odzysku w tym recyklingu muszą trafić na kwaterę składową, powszechnie nazywaną „wysypiskiem”. Część przedmiotów, których się pozbyto można ponownie użytkować. Przykładem mogą być meble z czasów PRL-u. Styl vintage, dzisiaj bardzo modny, pozwala na wkomponowanie sztuki użytkowej z ubiegłego wieku do współczesnych wnętrz. Doskonałym przykładem jest kultowy fotel Chierowskiego.
Znaleziono również możliwość ponownego wykorzystania trudnych do recyklingu elementów z turbin wiatrowych, które są wykonane z polimeru włókna szklanego. Poniższy przykład to pierwsza w Polsce kładka dla pieszych wykonana z łopaty wirnika.
W edukacji ekologicznej różne formy z odpadów pozwalają na zwrócenie uwagi młodszych i starszych na współczesne problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska. Problem odpadów trafiających do rzek i mórz a następnie oceanów przez wiele lat był niedostrzegany. Firma architektoniczno-projektowa Studiokca zaprojektowała olbrzymią rzeźbę z odpadów. Przy takiej instalacji nikt nie przejdzie obojętnie, skłania to do refleksji. Do budowy tej instalacji wykorzystano odpady znalezione w wodzie.
Z odpadów można wykonać przeróżne formy. Również instalacje do przetwarzania odpadów mogą być zaprojektowane w taki sposób aby cieszyły oko i były ozdobą przestrzeni miejskich. Poniżej instalacje do spalania odpadów w Kopenhadze i Krakowie, którym nie można zarzucić braku ciekawego wyglądu. Obiekty te niewątpliwie stały się wizytówkami miast a ich przyjazna forma wpływa na pozytywny odbiór istnienia instalacji w miastach.
Jeśli wszystkie pojemniki na odpady będą tak charakterystyczne jak te, które w 2017 roku ustawiono w Gdyni na Skwerze Kościuszki, to być może mniej odpadów będzie trafiało bezpośrednio na chodniki czy ulice.
Dzięki pomysłowości wielu osób, odpady nie muszą się kojarzyć z czymś brudnym, brzydkim, z czymś co należy ukryć. Właściwe podejście do projektowania, zaczynając do pojemników na odpady, gdzie można połączyć walory użytkowe z ciekawym wzornictwem a kończąc na dużych instalacjach, jak spalarnie odpadów zapewnia istotny wkład w ochronę środowiska.
Marcin Paszkiewicz
Rzecznik prasowy, Instalacja Komunalna EKO DOLINA sp. o. o.