Urok wiedzy
Urok wiedzy

wróć

Urok wiedzy

O wiedzy myślimy w kontekście wyników, analiz i odpowiedzi – rzadko w kontekście dotychczasowości, ulotności i doświadczeń. Zbudowaliśmy obraz czegoś namacalnego, wytłumaczonego i zrozumiałego, odseparowanego od systemu i innych obszarów badań. Jednak to płynność, niewiedza i natura zjawisk jest tajemnicą, którą dostrzegamy i chcemy zgłębić.

Płynność nie ma jednak wartości namacalnej, jest daleka od wydajności i cywilizacji, zatraca bowiem czas na rzecz wyrozumiałości i empatii, nie kreując natychmiastowego zysku. Jej efemeryczność otacza, przepływa, zanika i nie wraca już taka sama, rozsiewa niewytłumaczalny urok, tworząc emocjonalną więź, która od wieków nas inspiruje, jednocześnie budząc strach. Obszary lasu, będące esencją tajemniczości, Słowianie nazywali Uroczyskami – miejscami mocy, a kobietę żyjącą na granicy miedzy światem cywilizacji i natury „tą, która wie”.

Skąd dualizm słowa „urok”? Dlaczego to zarówno coś dobrego, jak i złego? Jak samodzielność i solidarność oraz wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie była postrzegana w przeszłości i jak kształtuje naszą postawę i język dziś? Kim jest Wielka Matka, Baba Jaga i skąd się wzięła zła macocha? Jak to, co ma na nas znaczący wpływ, może być ciągle pod powierzchnią?

Kuratorka Dorota Stępniak wraz z projektantką Agnieszką Bar, łącząc kruchość i trwałość szkła, jego płynność i miękkość, ale również przezroczystość, opowiedzą niezwykłą historię o mądrości, dojrzałości i relacji cywilizacji z naturą. „Urok wiedzy” to wystawa o znaczeniu kobiet, równowadze między danymi, doświadczeniem i ekosystemem. To historia o zarządzaniu zasobami, ale też ścieżka, by lepiej zrozumieć i poznać siebie, tak aby budować mądre w perspektywie czasu relacje.

 
„To co wiem pochodzi z doświadczenia.
To co wiem zmienia moją percepcję.
Czasem boje się wiedzieć...”
Agnieszka Bar

#młodość#wiedza

Młodość

Młodość to okres kształtowania się znaczeń i naszej tożsamości. Czas ten charakteryzuje jednoczesna chęć osadzenie się w społeczeństwie i
potrzeba szerokiego rozwinięcie skrzydeł.

Młodość

2021

W młodości chronieni jesteśmy przed światem zewnętrznym – nasze problemy są bagatelizowane, a my osłaniani od niewygodnej wiedzy. W przeszłości otaczał nas kult młodości ciała i urok niewinności, dziś obserwujemy jego schyłek na rzecz naturalności i wiedzy.

#młodość#wiedza

Žena

Jednym z najbardziej tajemniczych wyrazów słownika polskiego jest słowo „kobieta”, gdyż nie występuje w innych językach słowiańskich, a w polszczyźnie pojawia się dopiero od XV w. Określenie od początku traktowane było jako obelżywe lub co najmniej lekceważące.

W prasłowiańszczyźnie pierwszy był rzeczownik „ludzie”, co wynikało z większej potrzeby liczby mnogiej od pojedynczej, a następnie forma określająca płeć: mąż i żona (psł. mъžь, žena). W XV w. męża zastąpił wyraz mężczyzna – oznaczający zbiorowość mężów. Wyraz
żeńszczyzna (od indoeuropejskiego *gen – rodzić) zaczął określający grupę kobiet, ale po dwóch wiekach znikł. Słowo „kobieta” z XV w. etymolog A. Brückner (w słowniku z 1927 r.) wywodzi od koby – kobyły albo kobu – chlewu i przypisuje mu znaczenie obraźliwe, w tym niemoralne czyny. F. Sławski (1952-1982) i K. Długosz-Kurczabowa (2008) proponują etymologię rodzimą od psł. *kobь – wróżba z lotu ptaków i *vĕta – wróżka. Oboje dopuszczają też źródła starowysokoniemieckie *gambetta – nałożnica, czy fińskie (*kabe) lub estońskie (*kave) – kobieta. Wróżby były domeną ludu, zatem nazwa nie odnosiła się do stanu szlacheckiego.

Na tym tle należy rozumieć cytat z Sejmu niewieściego M. Bielskiego (1586), gdzie szlachecka żona skarży się jak pod nieobecność mężów same muszą radzić o dobru Rzeczpospolitej:
„męże nas ku większemu zelżeniu (przyp. obniżeniu stanu) – kobietami zową”. „Nasze kobiety” w ustach szlachcianki to chłopki i służące.

#młodość#wiedza

Matka

W wydaniu Królewny Śnieżki z 1812 r. znajdziemy opis matki zazdrosnej o dorastającą córkę, dopiero w wersji z 1819 r. królowa umiera i pojawia się zła macocha. W Jasiu i Małgosi, w wydaniu z 1840 r. pierwotna matka (zachęcająca ojca do porzucenia dzieci w lesie) staje się w macochą.

Zmiany wprowadzone przez braci Grimm mogły być spowodowane dużą śmiertelnością okołoporodową w tamtym okresie i znacznie powszechniejszą rolą matki zastępczej niż obecnie. Jednak wielu badaczy podkreśla, że wizerunek złej matki (oryginalnie zaczerpnięty z ludowych opowiadań) mógł być problemem dla promowanych wówczas wartości prorodzinnych. W tym kontekście ciekawym jest, że macocha, choć miała nadrzędną władzę nad młodymi dziewczynkami, ostatecznie pokonana zostaje przez mężczyznę (w ten sposób stając się częścią patriarchalnej tradycji literackiej, która osłabia wizerunek wpływowych i dominujących kobiet, przedstawiając je jako złośliwe i powiązane z czarami oraz kanibalizmem). Sandra Gilbert i Susan Gubar twierdzą, że głos lustra, który prześladuje macochę, można postrzegać jako głos męża, który „rządzi samooceną królowej”.

#młodość#wiedza

Kopuła zewnętrzna

Agnieszka Bar

2021

Najbardziej spektakularna i zarazem najdelikatniejsza część instalacji to alegorią młodości odważnej, przekraczającej granice dotychczasowych znaczeń.

#młodość#wiedza

Dojrzewanie

Dojrzewanie to czas decyzji na ile chcemy być częścią społeczności, a na ile chcemy być niezależni. To pytanie o bycie grzeczną.

Dojrzewanie

Dawid Zalesky

Przejście między młodością a dorosłością to czas uświadomienia sobie znaczenie odpowiedzialności – zarówno za siebie, jak i za naszych bliskich. Dziś w krąg najbliższych coraz odważniej włączamy naturę.

#młodość#wiedza

Lilith

„Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę”. Podczas gdy Ewa powstała z żebra Adama, niektóre relacje utrzymują, że Lilith była kobietą wskazaną w Księdze Rodzaju (1:27), stworzoną z tej samej gleby co Adam.

Lilith opuściła Adama i doskonałość Ogrodu Eden zuchwale odmawiając podporządkowania się mężowi. Trzy anioły na próżno próbowały zmusić ją do powrotu. Kult związany z Lilith przetrwał wśród części Żydów aż do VII wieku. W literaturze rabinicznej Lilith jest przedstawiana jako matka demonicznego potomstwa Adama po jego rozstaniu z Ewą lub jako jego pierwsza żona. Według niektórych mitologii jej mroczne potomstwo zostało spłodzone przez archanioła imieniem Samael i czasami identyfikowane jest jako inkub i sukkub. Złu, którym groziła kobietom i dzieciom podczas porodu miało przeciwdziałać noszenie amuletu z imionami niektórych aniołów.

#młodość#wiedza

Baba Jaga

Baba Jaga znana jest jako postać porywająca błąkających się w lesie, by następnie ich zjeść. Tymczasem pochylona nad kotłem, otoczona magicznymi przedmiotami jest niczym Bogini przeprowadzająca młodzież przez inicjację. Wraz z wizytą u niej przestajemy być dziećmi i stajemy się dorośli.

Baba Jaga, to Bogini żyjąca na odludziu z dala od kultury – jej rolą jest uwalnianie w nas tego, co dzikie i nie nazwane. Budzi naturalne instynkty, otwiera młodych ludzi na podszepty ciała. Przypisuje się jej moc rozmawiania z dzikimi zwierzętami, czyli płynne funkcjonowanie między światem ludzkim i zwierzęcym. Mieszając w kotle, zmienia jedne formy w inne, łączy zioła, przygotowuje mikstury, leczy i wprowadza w trans. Wraz z nią coś umiera, by mogło zrodzić się nowe. Według profesora Zygmunta Krzaka z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk Baba Jaga jaką znamy dziś, to produkt działania przeciwko starym wierzeniom: „chodzi tu o zohydzoną postać dawnej bogini, charakterystykę stworzoną przez męskie elity religijne i świeckie, zwalczające religię matriarchalną”. Etymologię słowa jaga wywodzi się od prasłowiańskiego *(j)ęga (por. pol. jędza), oznaczającego „męka”, „męczarnia”, „groza”, „niebezpieczny”.

#młodość#wiedza

Warstwa miękka

Agnieszka Bar

2021

Pofałdowane szkło jest symbolem relacji między tym co prywatne, a społeczne. Jest nawiązaniem do wewnętrznej walki między chęcią bycia częścią społeczeństwa, a tworzeniem własnej tożsamości.

#młodość#wiedza

Doświadczenie

Uczymy się zbierając doświadczenia i odkrywając rysy zadane nam przez zewnętrzny świat.

Doświadczenie

Dawid Zalesky

Chociaż zaczynamy rozumieć, już nic nie jest proste – możliwe do skatalogowania. Znaczenia nakładają się na siebie. Dawniej doświadczenia miały utworzyć jedną, spójną historię. Dziś mnogość ścieżek staje się kluczem do spełnienia prywatnego i zawodowego.

#młodość#wiedza

Hildegarda z Bingen (1098-1179)

Hildegarda, patronka esperanto, językoznawców i naukowców, o sobie samej mówiła „niewykształcona, całkowicie niezdolna do egzegezy biblijnej”. Wyznanie to uwiarygodniało tezę, że jej pisma oraz muzyka pochodzą z wizji, co dawało jej prawo przemawiać w miejscach niedostępnych wówczas kobietom.

W swoich pismach medycznych i naukowych Hildegarda nie powołuje się na boski autorytet, choć dzieła te nie zaprzeczają jej wizjom. Badacze twierdzą, że nauki świętej wywodzą się przede wszystkim z doświadczenia w pielęgnowaniu klasztornego ogrodu ziołowego i pomocy w ambulatorium, a także z informacji teoretycznych zasięgniętych z biblioteki opactwa. Wraz z rozwojem praktycznych umiejętności w zakresie diagnozy, prognozowania oraz leczenia stawała się orędowniczką podejścia holistycznego do terapii.
Hildegard skatalogowała swoją teorię i praktykę w dwóch pracach. Pierwsza – „Physica”, zawiera dziewięć ksiąg opisujących naukowe i lecznicze właściwości roślin, kamieni, ryb, gadów i zwierząt. Druga – „Causae et Curae”, złożona z prawie trzystu rozdziałów, jest analizą ludzkiego ciała – jego chorób, sposobów leczenia oraz związków z resztą naturalnego świata. W historii zapisała się jako wizjonerka, mistyczka, uzdrowicielka oraz reformatorka religijna, uznawana za jedną z pierwszych kompozytorek. W 2012, jako czwarta kobieta, została wyróżniona tytułem doktora Kościoła katolickiego.

#młodość#wiedza

Herbarium

Do końca XV w. dziełami botaników były Ogrody Zdrowia, będące opracowaniami starożytnych tekstów w formie alfabetycznych zastawień  oślin z opisami ich medycznych zastosowań. XVI w. to przełom w naukach przyrodniczych pozwalający wzbogacić teksty ilustracjami – tak powstają Zielniki i Herbarze.

Pierwszy udokumentowany zielnik powstał we Włoszech i została wykonana przez Luca Ghini, który był prekursorem ogrodów botanicznych, zakładając je w Pizie (w 1543 r.) oraz 2 lata później w Padwie. Oba były związani z uniwersytetami i podobnie jak zielnik, wykorzystywane w nauczaniu. Impulsem do rozwoju botaniki była liczba nowych gatunków roślin, które pojawiły się w Europie w epoce wielkich odkryć geograficznych. Utrzymanie roślin przy życiu podczas morskich podróży było prawie niemożliwe, więc rysunki i suszone okazy stały się jedyną formą przetransportowania ich do Europy. Zielnik był również sposobem na pokazanie swojego bogactwa. Brytyjski lekarz, botanik i kolekcjoner – Hans Sloane (1660-1753), stworzył jeden z największych zielników epoki złożony z 265 tomów. Większość jego zbiorów przetrwała stając się zaczątkiem Muzeum Brytyjskiego.

#wiedza

Spękanie

Agnieszka Bar

Mrożone szkło i ręcznie grawerowane rysy na kopule symbolizują wyjątkowość naszych przeżyć i niezwykłość historii, które nas tworzą. To właśnie ręczna interwencja artystki na szkle czyni obiekt unikatowym i podnosi jego wartość.

#młodość#wiedza

Intuicja

Intuicja wywodzi się z natury, to podszept naszego wewnętrznego głosu.

Intuicja

Intuicja, zwana szóstym zmysłem, pozwala nam podjąć decyzje, rozumując na wyższym, niewerbalnym poziomie abstrakcji. Wewnętrzny podszept uczy się z naszych doświadczeń i nieświadomej obserwacji otaczającego nas środowiska. Dawniej bagatelizowana i tłumiona. Dziś często postrzegana jako domena osób kreatywnych.

#młodość#wiedza

Wiedźma

Według PWN:
1. pot. „o kobiecie brzydkiej i kłótliwej, też jako wyzwisko”
2. zob. czarownica (1. według dawnych wierzeń ludowych: kobieta podlegająca wpływom
diabła, mająca moc rzucania uroków; 2. pot. „o starej, brzydkiej, złośliwej kobiecie”).

Według źródeł etnograficznych – „ta, która wie”.

Czarownica/wiedźma, to kobieta niezależna, żyjąca na pograniczu świata natury i cywilizacji. Jej znajomość roślin i zwierząt, wiedza dotycząca medycyny, ale również umiejętność rozczytywania zachowania ludzi wynikały z przekazywanych z pokolenia na pokolenie rytuałów, budząc wszechobecny szacunek i podziw. Na Pomorzu i Kujawach nazywano je wiedmami lub widmami, matuchami, ciotami, szeptunkami, zaś na ziemiach chełmińskich po prostu mądrymi. Wraz z rozwojem chrześcijaństwa i walki ze starymi wierzeniami szerzono pogląd, że wiedza kobiet jest wynikiem układu z diabłem, któremu zaprzedają swoje ciało – skąd indziej bowiem
mogłaby czerpać mądrość?

#młodość#wiedza

Młot na Czarownice

Książka katolickiego duchownego H. Kramera (po raz pierwszy opublikowana w 1486 r.) jest najbardziej znanym traktatem o czarach. Młot wynosi czary do statusu herezji i zaleca, by sądy świeckie tak je traktowały – to moment, w którym czarownice tracą potężną pozycję, stając się „marionetkami szatana”.

Niektórzy uczeni sugerują, że po nieudanych próbach walki z czarami w Tyrolu, Kramer zażądał od papieża Innocenta VIII wyraźnego upoważnienia do ich ścigania – tak otrzymał papieską bullę Summis desiderantes impactibus w 1484 r. W Młocie autor sugeruje tortury w celu uzyskania zeznań i karę śmierci, jako lekarstwo przeciwko złu czarów. W momencie jego publikacji heretycy byli karani paleniem żywcem. Czary od dawna były zakazane przez Kościół, o czym napisano około 900 r. w Canon Episcopi twierdząc, że czary i magia są złudzeniami i ci, którzy w nie wierzą „zostali uwiedzeni przez Diabła w snach i wizjach”. Jednak przed 1400 r. rzadko ktokolwiek był prześladowany za czary. W XV w. wiara w czarownice była już powszechnie akceptowana w społeczeństwie europejskim. Młot obecny była na dworach królewskich i przyczynił się do brutalnego ścigania czarów w XVI i XVII w. Najcięższe prześladowania miały miejsce w latach 1560-1630, a zakończyły się w Europie dopiero około 1780 r.

#młodość#wiedza

Alchemia

Alchemia, była akceptowana przez Kościół, a ludzie ją uprawiający byli osobami na wskroś religijnymi, o czym świadczyć mogą umieszczane w dziełach cytaty z Biblii. Alchemia stała się nawet tematem do rozważań dla jednego z doktorów Kościoła – św. Tomasza z Akwinu, który ostatecznie ją zaakceptował.

Alchemia europejska, rozwijała się od XII w. Jej głównym ogniskiem początkowo była część półwyspu Iberyjskiego zamieszkała do 1492 r. przez Arabów. Dzięki zakładanym tam szkołom, z alchemią zapoznały się ówczesne europejskie ośrodki intelektualne – zakony. Weszły one w posiadanie arabskich traktatów alchemicznych, tłumacząc je później na łacinę. Alchemią zajmowały się tak znamienite średniowieczne postacie jak: Albert Wielki, Roger Bacon, papieże: Klemens IV, czy Jan XXII, który, chcąc zachować czystość sztuki alchemicznej, wydał w 1317 r. bullę skierowaną min. przeciwko alchemikom-fałszującym monety. Alchemia w XVI w. stała się popularną rozrywką możnych znajdując się w kręgu zainteresowań największych europejskich dworów. Rudolfa II Habsburga niemal nie pozbawił się majątku, tworząc z Pragi ówczesną stolicę tej dziedziny. Zygmunt II August utrzymywał kontakty zarówno z alchemikami, jak i astrologami; zaś Stefan Batory i Zygmunt III Waza utrzymywali na dworze pracownie alchemiczne.

#młodość#wiedza

Czarny kamień

Agnieszka Bar

2021

Centralnym elementem jest Obsydian – naturalne szkło powstałe w wyniku szybkiego stygnięcia magmy. Jego ostre i twarde krawędzie wykorzystywane były w epoce kamienia. Minerał ceniony przez Azteków i Majów, gdzie pełnił funkcję ostrza i lustra. Uważa się, że pochłania negatywną energię i zapewnia uzdrowienie duszy, przynosząc „jasność” emocjom.

 

#młodość#wiedza

Wiedza

Wiedza jest niezależna od zmysłów, dotyczy faktów i prawd absolutnych.

Wiedza

Wiedzę postrzegana była jako zbiór niepodważalnych informacji, uporządkowanych w odseparowane od siebie dziedziny. Dziś coraz częściej akceptuje się jej zmienność, zauważa płynność i przenikanie dziedzin w kontekście systemowym. Dawne „wiem” coraz częściej zatępuje odważne „nie wiem”.

#młodość#wiedza

Druk

Młot na czarownice mógł szybko rozprzestrzenić się w Europie pod koniec XV w. i na początku XVI w. dzięki wynalezieniu prasy drukarskiej. Przez blisko 230 lat (czyli do 1678 r.) publikacja była jedną z dwóch najbardziej popularnych ksiąg, zajmując drugie miejsce po Biblii.

W latach 1487-1520 opublikowano 20 wydań Malleus Maleficarum, a kolejne 16 w latach 1574-1669. Młot został zaakceptowany przez katolików i protestantów jako autorytatywne źródło informacji o satanizmie i przewodnik w obronie chrześcijan. Wynalezienie druku około trzydziestu lat przed pierwszą publikacją książki Heinricha Kramera wywołało zapał polowania na czarownice i słowami J. B. Russella, „szybkie rozprzestrzenienie się histerii czarownic przez prasę było pierwszym dowodem na to, że Gutenberg nie wyzwolił człowieka od grzechu pierworodnego”.

#młodość#wiedza

Medycyna

— Wszystkiego, co wiem, nauczyłem się od czarownic — taką informację pozostawił Paracelsus (1493-1541), ojciec nowożytnej medycyny.

Po XI w. rozwój klasztorów przyczynił się do powstania tzw. medycyny klasztornej, równoległej do medycyny ludowej. Potrafiący czytać i pisać mnisi mieli dostęp do dzieł z czasów Hipokratesa i Galena. Kiedy w XIII w. uniwersytety utworzyły wydziały medyczne, kobiety zostały wykluczone z zaawansowanej edukacji medycznej, gdyż licencja wymagała ślubów duchownych, do których nie mogły się kwalifikować. Jak podaje Danuta Kowalewska, eksterminacja czarownic wynikała z chęci wyeliminowania zielarek i akuszerek z rynku usług medycznych w wyniku pojawienia się około XII w. lekarzy z wykształceniem uniwersyteckim. Mnisi chcieli mieć monopol na wiedzę zielarską. Dzisiejsza terminologia anatomiczna kobiet ma wciąż pochodzenie patriarchalne.

#młodość#wiedza

Statystyka

Norma = Mężczyzna. Sugerowana temperatura pomieszczeń jest zbyt niska dla kobiet, gdyż jej wysokość ustanowiona jest w oparciu o szybszy metabolizm mężczyzn; zaś projekt auta uwzględniający męską anatomię naraża kobietę o 50% bardziej na poważne obrażenia podczas kolizji.

Wersja oprogramowania Google do rozpoznawania mowy o 70% szybciej zrozumienie głos mężczyzny, gdyż ten był podstawą jej tworzenia. W Szwecji najpierw odśnieżano drogi (nie chodniki) do czasu gdy zbadano, że 3 razy więcej urazów doznają piesi (a wśród poszkodowanych jest aż 70% kobiety). Technologia kojarzy się z innowacjami, ale algorytmy mają tendencję do wzmacniania status quo, często nie uwzględniając potrzeb kobiet. Brak danych na temat kobiet, ich zdrowia, sposobu korzystania z infrastruktury oraz usług, jak i funkcjonowania na rynku pracy prowadzi do systematycznej dyskryminacji we wszystkich dziedzinach życia. Pierwszymi programistami były kobiety – ludzkie „komputery”, które podczas II wojny światowej wykonywały złożone obliczenia dla wojska. Obecnie stanowią one zaledwie 11% programistów, 25% pracowników Doliny Krzemowej i 7% partnerów w firmach venture capital. W książce Caroline Criado-Perez „Niewidzialne kobiety” znajdziemy informacji o danych, których nie ma.

#młodość#wiedza

Transparentność

Agnieszka Bar

2021

Symbolem wiedzy jest przejrzysty fragment misy – to warstwa informacji okrywająca mądrość.

#młodość#wiedza

Mądrość

Mądrość to płynne połączenie wiedzy, doświadczenia i intuicji.

Mądrość

Mądrość to równowaga w zarządzaniu zasobami, empatia w słuchaniu i ostrożność w wydawaniu ostatecznych osądów.

#młodość#wiedza

Cywilizacja Bogini

Czerpiąc ze swojej wiedzy o mitologii i językoznawstwie, Marija Gimbutas odkryła prehistoryczną cywilizacje Starej Europy afirmującą życie i czczącą Boginie. Wizjonerska teoria uczonej rzuciła wyzwanie „normom” jej czasów, wpływając na pokolenia naukowców, feministek i myślicieli społecznych.

Gimbutas zyskała rozgłos dzięki swoim ostatnim książkom: „Boginie i Bogowie Starej Europy” (1974), „Język Bogini” (1989) oraz „Cywilizacja Bogini” (1991), w których opierając się o udokumentowane odkrycia archeologiczne przedstawiała przegląd swoich wniosków na temat Cywilizacji Bogini i neolitycznych kultur w Europie. Gimbutas omówiła różnice między staroeuropejskim systemem, który uważała za skoncentrowany wokół kobiet i Bogini (gynocentryczny) a indoeuropejską kulturą patriarchalną (androkratyczną) z epoki brązu, która go wyparła. Według jej interpretacji, społeczeństwa gynocentryczne (matrystyczne) miały charakter pokojowy, czciły kobiecość i opowiadały się za równością ekonomiczną. Z drugiej strony zdominowane przez mężczyzn ludy Kurgan najechały Europę i narzuciły jej rdzennym mieszkańcom hierarchiczna zasada męskich wojowników. Mimo docenienia prac Gimbutas dotyczących epoki brązu oraz uznania hipotezy o ludzie Kurgan archeologia głównego nurtu odrzucała jej przekonanie o Cywilizacji Bogini. Od śmierci autorki, dzięki współczesnej nauce, coraz więcej hipotez badaczki zyskuje uznanie.

#młodość#wiedza

Ekofeminizm

Françoise d’Eaubonne za degradację środowiska obarczyła odpowiedzialnością system patriarchalny i męską dominację. Ostrzegała, że destrukcja środowiska związana z nadmierną eksploatacją zasobów, której towarzyszy niepohamowany wzrost zanieczyszczeń przesądzi o możliwościach życia na Ziemi.

Termin ekofeminizm pierwszy raz został użyty przez Françoise d’Eaubonne w 1974 r. W jej rozumieniu rewolucja feministyczna ma przynieść równe relacje pomiędzy kobietami i mężczyznami oraz ludźmi i naturą, a nie zmianę modelu dominacji. Susan A. Mann (2011) początki ekofeminizmu wiąże nie z ruchami feministycznym działającymi na rzecz praw politycznych, ale z pochodzeniem z różnych warstw społecznych. W okresie wczesnej industrializacji (koniec XIX w.) klasa społeczna i rasa różnicowały narażenie na funkcjonowanie w zanieczyszczonym środowisku, stąd pierwsze ruchy były walką kobiet o zdrową żywność i dostępu do wody pitnej. Ekofeminizm postuluje zerwanie z hierarchicznym i dualistycznym myśleniem typu: emocje/rozum, człowiek/zwierze, subiektywność/obiektywność, kolektywizm/indywidualizm, ciało/rozum, emocje/logika, seksualność/czystość, materia/duch, gorszy/lepszy, uległy/dominujący. Patriarchalny system wyżej ceni wartości analityczne i racjonalne – intuicja i emocje anarchistyczne są odbierane negatywnie, jako coś irracjonalnego i słabego. Zdaniem filozofki Karen J. Warren (2015) dualizm ten prowadzi do postrzegania natury jako dzikiej, chaotycznej siły, którą należy ujarzmić i kontrolować.

#młodość#wiedza

Źródło

Agnieszka Bar

2021

Podstawą instalacji jest misa wypełniona płynnym szkłem i fragmentami potłuczonych naczyń. Połączenie nawiązuje do czułość będącej źródłem mądrości i przeszłości, która buduje jej tożsamości.

#młodość#wiedza

Bibliografia

Książki:
Agnieszka Graff, Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym (2021)
Mona Chollet, Czarownice. Niezwyciężona siła kobiet (2020)
Caroline Criado Perez, Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn (2020)
Tomasz J. Kosiński, Wiara Słowian (2020)
Jakub Bobrowski, Mateusz Wrona, Mitologia słowiańska (2020)
Nassim Nicholas Taleb, Antykruchość. Jak żyć w świecie, którego nie rozumiemy (2020)
Jacob Sprenger, Heinrich Kramer, Młot na czarownice (wydanie 2019)
Barbara Kijewska; Encyklopedia globalnego zarzadzania ekologicznego i energetycznego (2018)
Thomas Leoncini, Zygmunt Bauman, Płynne pokolenie (2018)
Rebecca Solnit, Mężczyźni objaśniają mi świat (2017)
Brian Paul Levack. The Oxford Handbook of Witchcraft in Early Modern Europe and Colonial America (2013)
Sedlacek Tomas, Ekonomia dobra i zła. W poszukiwaniu istoty ekonomii od Gilgamesza do Wall Street (2012)
Jerzy Strzelczyk, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. (2007)
Zygmunt Krzak, Od matriarchatu do patriarchatu (2007)
Barbara i Adam Podgórscy Wielka Księga Demonów Polskich – leksykon i antologia demonologii ludowej (2005)
Andrzej Szyjewski: Religia Słowian (2004)
Andrzej Kempiński, Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich (2001)
Roman Bugaj, Hermetyzm (1991)
Jacob Neusner, Ernest S., Frerichs, Paul Virgil McCracken Flesher, Religion, Science, and Magic: In Concert and in Conflict. (1989)
Barbara Ehrenreich, Witches, Midwives, & Nurses: A History of Women Healers (1972)
Jeffrey Burton Russell, Witchcraft in the Middle Ages. Cornell University Press (1972)
Tabeusz Boy-Żeleński, Piekło kobiet (1930)

Filmy:
Gimbutas, Signs Out of Time (2003)

Domeny internetowe:
https://www.britannica.com/science/history-of-medicine
https://www.britannica.com/science/herbarium-botany
https://www.britannica.com/biography/Saint-Hildegard
https://www.britannica.com/topic/Lilith-Jewish-folklore
https://sjp.pwn.pl/sjp/wiedzma;2535850.html
https://sjp.pwn.pl/ciekawostki/haslo/kobieta;5757019.html (Marek Łaziński, fragment poświęcony słowom października 2016)
https://retrospectjournal.com/2016/10/26/wicked-women-the-stepmother-as-a-figure-of-evil-in-the-grimms-fairy-tales/
https://www.bestcolleges.com/blog/history-women-higher-education/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1694293/

https://historia.org.pl/2012/12/27/alchemia-i-alchemicy-w-xvi-wiecznej-polsce/
https://www.bbc.com/future/article/20180531-how-womens-body-parts-have-been-named-after-men
https://www.theguardian.com/books/2019/feb/28/invisible-women-by-caroline-criado-perez-review
https://www.rp.pl/artykul/1142430-Hildegarda-z-Bingen---zdolna-wizjonerka.html
https://www.polskieradio.pl/7/179/Artykul/417570,Wiedzma-–-kobieta-ktora-wie-wiecej
https://gazetaolsztynska.pl/elk/715154,Na-stosach-splonely-zywe-ksiegi-pelne-wiedzy-medycznej.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zielnik
https://herbariumworld.wordpress.com/history/
https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2015/04/27/baba-jaga-historia-prawdziwa/